Revoluties laten zich niet stoppen

Cruijff hoest een keer. Hij kijkt Van den Boog apathisch aan. ‘Nee’, herhaalt Rik nog eens. ‘Nee Johan, dit gaan we niet doen’. Johan kijkt recht voor zich uit. ‘Bedankt voor het advies, maar ik bepaal, ik ben hier de directeur’. Van den Boog wacht op een reactie, maar het blijft ijzig stil aan de overkant van de tafel. Cruijff vertrekt geen spier. De blik is strak en onverstoord. Het geluid van de klok tikt regelmatig op de achtergrond. Het is doodstil. Van den Boog kijkt naar Jonk en Bergkamp, maar zij hebben hun ogen op Johan gericht. Iedereen kijkt naar Johan, en Johan kijkt strak voor zich uit.

Revoluties, fluweel of niet, zijn een radicaal omslagpunt of een ingrijpende verandering binnen een cultuur, de politiek, een organisatie of een voetbalclub. Vaak betreft dit een wijziging van het huidige systeem, gepaard met de wijziging van de heerser. Een revolutie is datgene wat Cruijff en consorten enkele weken geleden ontketende. Het moest radicaal anders bij Ajax. Al hoefde de heerser niet weg. Van den Boog zou zich aansluiten bij de klankbordgroep en luisteren naar de plannen van Cruijff, om er vervolgens invulling aan te gaan geven binnen Ajax. Dat zat wel snor. Het zou namelijk raar zijn als ‘wij links gaan, en hij rechts gaat’, zo stelde Cruijff.

Gisteravond bleek echter dat Van den Boog toch rechtsaf ging. Tot grote weerzin van Cruijff. Ajax heeft getoond op voetbaltechnisch vlak structureel te falen en Cruijff wilde hier met alle beschikbare knowhow een ommekeer aan geven. Samen met de helden van weleer. Zij staken hun hand uit om hun club te helpen, weder op te bouwen. Vervolgens werden Wim Jonk en Dennis Bergkamp naar voren geschoven om het technische rapport in uitvoering te gaan brengen. Dit bleek een struikelblok.

Als Van den Boog de plannen van Cruijff niet wil uitvoeren omdat hij de regie wil houden en zijn huidige personeel wil behoeden voor ontslagen, dan stuit dit op veel ongeloof en verzet. Bij Cruijff, bij zijn volgelingen en bij de supporters. Van den Boog zou niet vanuit clubliefde handelen maar vanuit eigenbelang. Hij wil z’n eigen positie behouden. Deze gedachtegang lijkt waanzin. Juist als Van den Boog zijn positie wil behouden zou hij naar de pijpen moeten dansen van Cruijff. Hij zou zich volgbaar opstellen en uitvoeren wat Cruijff wil. Dit doet hij niet. Hij kiest nu de weg van de meeste weerstand. Misschien wel juist omdat hij het beste voor heeft met Ajax. Hij gelooft in de weg die ze zijn ingeslagen en in de mensen die zich hiervoor inzetten. Van den Boog is niet dom, hij kent de gevolgen. Hij toont zich vastberaden.

Hier komen we aan op de kern van de zaak. Een revolutie wordt gevoed door onvrede. De misère, het falen en de wanhoop zet aan tot actie. En zoals bekend bij revoluties dient deze actie zoden aan de dijk te zetten. Stevig ingrijpen. Binnen een organisatie gaat dit gepaard met ontslagen, zo ook binnen de plannen van Cruijff. Waarom het huidige bestuur dit anders ziet, is om de doodleuke reden dat zij geen nood tot revolutie zien. Zij vinden dat het goed gaat, of geloven erin dat Ajax met het huidige beleid betere tijden tegemoet zal gaan.

Op dit vlak snijdt het bestuur zich echter in de vingers. Het binnenhalen van Cruijff en consorten werd geïnitieerd vanuit het feit dat men constateerde dat deze voetbaltechnische input belangrijk geacht werd. Hier bleek een tekort aan, binnen de directie, binnen de Raad van Commissarissen en binnen de ledenraad. Nu deze knowhow zich verzameld heeft en deze mensen zich bereid hebben getoond Ajax terug naar de top te brengen met hun hulp, wordt de hand vanuit Ajax opeens teruggetrokken. Thanks, but no thanks.

Op dit punt is het ongeloof van Cruijff goed voor te stellen. Hoe kan een handvol bestuurders over een technisch plan oordelen als ze aangeven daar zelf weinig verstand van te hebben. Hij verwoordde het treffend: “Ze hebben de ballen verstand van voetbal”.

Hoe kan een voetbaltechnisch mank bestuur de adviezen van clubiconen en voormalig topvoetballers als Cruijff, Van Basten, Rijkaard, Bergkamp en Jonk in de wind slaan? Wat heeft het huidige bestuur hier tegenover te stellen? Inhoudelijk vrij weinig tot op heden. De resultaten van de afgelopen jaren spreken ook niet in hun voordeel.

Cruijff heeft nogmaals laten weten niet te stoppen met zijn opstand. Hij kan het niet langer verkroppen dat zijn club, zijn Ajax, het Ajax dat hij groot heeft gemaakt, ten gronde wordt gericht door zakenlieden. Dan dienen deze maar vervangen te worden, zo stelde hij. De ledenvergadering, waar Cruijff het begin van zijn revolutie begon, krijgt een extra gewicht nu. Dit orgaan zal naar verwachting aan de poten van het bestuur, onder voorzitterschap van Uri Coronel, gaan zagen. Dezelfde voorzitter die bij de ledenraadverkiezing zei dat die ledenraad ‘niet zo veel voorstelde’. Ironisch.

Cruijff haalt een keer diep adem. Hij wendt zijn blik naar beneden. Hij pakt z’n kopje op en neemt de laatste slok koffie. Hij zet het kopje met Ajaxlogo beheerst terug op het schoteltje en kijkt er even naar. Ajax. Zijn club. Hij kijkt op en wenkt naar Jonk en Bergkamp. Ze staan op en lopen zonder om te kijken richting de deur. En net voordat Johan de kamer wil verlaten stopt hij. Hij draait zijn hoofd, kijkt in de verbaasde blik van Van den Boog en zegt: “He Rik, die rood/witte stropdas die je daar aan heb hè, die mag je houden. Maar Ajax, Ajax is van ons.”